Groningen en Drenthe barsten van de kunst. Museum de Buitenplaats staat bekend om een bijzondere kunstcollectie met een aantal grote werken van eigenzinnige stijlen die in het noorden zijn ontstaan. Het Groningse kunstcollectief De Ploeg drukte een noemenswaardige stempel op de Noord-Nederlandse kunsttraditie. De Ploeg werd gevormd aan het begin van de twintigste eeuw en gooide internationaal hoge ogen met hun benadering op populaire kunststromingen van die tijd. De leidende stromingen in die tijd, het impressionisme en het expressionisme, werden op een unieke manier geïnterpreteerd door de Ploegers. Maar wat houden deze stromingen precies in en wat maakte de Noord-Nederlandse toepassing zo bijzonder?
Over het ontstaan van De Ploeg
Het ontstaan van de Groninger Kunstkring De Ploeg gebeurde zo in het laatste jaar van de Eerste Wereldoorlog. Na een spraakmakende tentoonstelling in het Groninger Museum besloot een groep jonge kunstenaars dat de Groningse kunst een geheel eigen vertegenwoordiging hoorde te krijgen. Een krappe dertig kunstenaars exposeerden in 1919 voor het eerst hun 111 werken. Kort daarna wordt één van hen, Jan Wiegers, wegens ziekte naar een kuuroord in Davos gestuurd. Hier ontmoette Wiegers de Duitse expressionist Ernst Ludwig Kirchner. Eenmaal terug in Nederland begonnen veel Ploegers vanaf 1924 de stroming over te nemen. Dit zorgde initieel voor wat opschudding binnen de kunstkring, vooral onder de leden die zich meer achter het impressionisme schaarden.
Impressionisme uitgelegd
Het impressionisme zal voor de kunstkenner tot de verbeelding spreken. Toch weet niet iedereen wat deze kunststroming precies inhoudt. Impressionistische schilderijen kenmerken zich door, de naam zegt het al, de impressie van het leven. Daarbij hoeft het geen exacte weergave van de werkelijkheid zijn, maar bevat het wel herkenbare elementen. Deze stroming ontstond aan het einde van de negentiende eeuw als reactie op de elitaire classicistische stijl. Bij het classicisme werden mythische figuren uit de oudheid voorgesteld in bombastische scenario’s. Mooi en interessant, maar niet waar de gewone mens dagelijks mee in aanraking kwam.
Hoe herken je een impressionistisch schilderij?
Impressionistische schilders gebruiken grove penseelstreken en werken vaak met schetsachtige elementen. Ze zijn creatief met lichtinvallen en gericht op de zintuigelijke ervaring van het alledaagse en het gewone. Stel je eens voor dat je een mooi uitzicht hebt op een uitgestrekt landschap. Knijp dan eens je ogen een beetje dicht. Je ziet de kleuren, vormen en het contrast tussen de verschillende delen van het uitzicht, maar je ziet het net niet helemaal scherp. Dat is precies de ervaring die het impressionisme op het doek wilde plaatsen. De impressionisten houden zich bezig met de beleving van de gewone mens en poogden daarom om gegronde thema’s te schilderen. Het is niet verrassend dat de nuchtere noordelijke kunstenaars zich met deze stijl gingen afzetten tegen de stijlen die in de randstad populair waren.
Wat is een expressionistisch schilderij?
Het expressionisme kwam wat later en als reactie op het impressionisme. De expressionisten vonden dat het impressionisme nog te veel vasthield aan mooie voorstellingen en opgelegde kunstregels. Het gevoel van de kunstenaar kwam daardoor niet sterk genoeg terug in het werk. De expressionistische kunstenaars probeerden daarom hun emotie op het doek te zetten. Zij waren niet gebonden aan vormen, kleuren of de zintuigelijke waarneming. Het uitganspunt werd de onderbewuste expressie en de ervaring van de kunstenaar. Expressionistische schilderijen zijn daarom vaak chaotisch en trekken gelijk de aandacht. Vooral door ook de geschiedenis en het verleden van de kunstenaars mee te nemen, komen expressionistische kunstwerken tot leven. Met deze extra kennis begrijp je nog beter waarom een kunstenaar koos voor een flamboyante kleur of een extreme gezichtsuitdrukking.
Nalatenschap van De Ploeg
Onder de leden van De Ploeg waren er impressionisten en expressionisten. Toen Wiegers terugkwam uit Davos drukte hij tot aan 1927 een duidelijke expressionistische stempel op de kunstwerken van De Ploeg. Toch grepen sommige Ploegers in dat jaar ook weer terug naar het impressionisme. Hierdoor ontstond er eigenlijk een middenweg tussen de heftige kleuren van het expressionisme en de herkenbare vergezichten van het Groningse landschap, die weer aan het impressionisme ontleend konden worden.
In 2020 waren de vergezichten van Johan Dijkstra in het museum te vinden. In zijn werken zie je herkenbare scenes uit het Groningse platteland in bonte paarstinten of warme rode kleuren.
Breng een bezoek aan museum de Buitenplaats
Hoewel museum de Buitenplaats niet altijd werken van De Ploeg of werken uit de impressionistische en expressionistische stromingen tentoonstelt, is een bezoek altijd de moeite waard. Ontdek de verborgen kunstschatten van Groningen. Bezoek Museum de Buitenplaats en duik in een wereld van adembenemende meesterwerken. Mis het niet en boek je ticket vandaag nog.
